Księga Sędziów

Odrzucenie godności króla przez Gedeona

I powiedzieli Izraelici do Gedeona:
— Panuj nad nami, ty i twój syn, i syn twego syna. Wybawiłeś nas bowiem z rąk Midianitów.
Lecz Gedeon odpowiedział im:
— Nie ja będę panował nad wami ani nie mój syn będzie panował nad wami. Pan będzie panował nad wami.
Gedeon powiedział jeszcze do nich:
— Będę was prosił o jedną rzecz, aby każdy z was dał mi kolczyki ze swego łupu.
Mieli bowiem złote kolczyki, bo byli Izmaelitami. I powiedzieli:
— Chętnie damy.
Rozpostarli szatę i każdy rzucał na nią kolczyki ze swoich łupów. I waga tych złotych kolczyków, o które poprosił, wyniosła tysiąc siedemset syklów złota, nie licząc klejnotów i wisiorków, i szkarłatnych szat, które nosili królowie Midianu, i nie licząc łańcuchów, które były na szyjach ich wielbłądów.

Posąg kultowy w Ofrze

A Gedeon zrobił z tego efod i umieścił go w swoim mieście, w Ofra. Tam cały Izrael, chodząc za nim, uprawiał nierząd, a stało się to sidłem dla Gedeona i jego domu. Tak Midianici zostali poniżeni przed synami Izraela i nie podnieśli już swoich głów. A ziemia żyła w pokoju przez czterdzieści lat za dni Gedeona. Wrócił więc Jerubbaal, syn Joasza, i mieszkał w swoim domu.

Rodzina Gedeona i jego śmierć

A Gedeon miał siedemdziesięciu synów, którzy wyszli z jego bioder. Miał bowiem wiele żon. Również jego nałożnica, która była w Sychem, urodziła mu syna i nadała mu imię Abimelek. Potem Gedeon, syn Joasza, umarł w szczęśliwej starości i został pogrzebany w grobie swego ojca Joasza, w Ofra Abiezerytów.

Nawrót do bałwochwalstwa i niewdzięczność Izraela

A gdy Gedeon umarł, synowie Izraela odwrócili się i uprawiali nierząd, idąc za Baalami, i ustanowili sobie Baal-Berita swoim bogiem. I synowie Izraela nie pamiętali o Panu, swym Bogu, który ich wyrwał z rąk wszystkich okolicznych wrogów. I nie okazali miłosierdzia domowi Jerubbaala, Gedeona, za wszystkie dobrodziejstwa, jakie wyświadczył on Izraelowi.

Abimelech królem w Sychem

Wtedy Abimelek, syn Jerubbaala, poszedł do Sychem, do braci swej matki, i mówił do nich oraz do całej rodziny domu ojca swej matki:
— Powiedzcie do uszu wszystkich przełożonych Sychem: Co jest dla was lepsze: aby panowało nad wami siedemdziesięciu ludzi, wszyscy synowie Jerubbaala, czy żeby panował nad wami jeden człowiek? Pamiętajcie, że jestem z waszej kości i waszego ciała.
Wtedy bracia jego matki opowiadali o nim wszystkie te słowa do uszu wszystkich przełożonych Sychem, a ich serce skłoniło się ku Abimelekowi, bo powiedzieli:
— To jest nasz brat.
I dali mu siedemdziesiąt srebrników z domu Baal-Berita, a Abimelek najął za nie ludzi, lekkomyślnych próżniaków, którzy poszli za nim. Potem przyszedł do domu swojego ojca w Ofra i na jednym kamieniu zabił swoich braci, synów Jerubbaala, siedemdziesięciu ludzi. Został tylko Jotam, najmłodszy syn Jerubbaala, ponieważ się ukrył. Wtedy zebrali się wszyscy mężczyźni Sychem i cały dom Millo, poszli i obwołali Abimeleka królem na równinie, gdzie stał słup w Sychem.

Bajka Jotama

Gdy doniesiono o tym Jotamowi, poszedł, stanął na szczycie góry Gerizim, podniósł głos i zawołał do nich:
— Posłuchajcie mnie, panowie Sychem, a was też Bóg usłyszy. Zebrały się drzewa, aby namaścić nad sobą króla. I powiedziały do oliwki: „Króluj nad nami.” Lecz oliwka odpowiedziała: „Czy mam porzucić swój tłuszcz, przez który czci się Boga i ludzi, i pójść, aby być postawiona nad drzewami?” Potem drzewa powiedziały do drzewa figowego: „Chodź ty i króluj nad nami.” Lecz drzewo figowe odpowiedziało im: „Czy mam porzucić swoją słodycz i wyborny owoc i pójść, aby być postawione nad drzewami?” Następnie drzewa powiedziały do winorośli: „Chodź ty i króluj nad nami.” Lecz winorośl odpowiedziała im: „Czy mam porzucić swój moszcz, który cieszy Boga i ludzi, i pójść, aby być postawiona nad drzewami?” I wszystkie drzewa powiedziały do ostu: „Chodź ty i króluj nad nami.” A oset odpowiedział drzewom: „Jeśli naprawdę chcecie namaścić mnie na króla nad sobą, chodźcie i chrońcie się w moim cieniu. A jeśli nie, niech ogień wyjdzie z ostu i spali cedry libańskie.” Teraz więc, jeśli postąpiliście uczciwie i szczerze, ustanawiając sobie Abimeleka królem, i jeśli dobrze obeszliście się z Jerubbaalem i jego domem i odpłaciliście mu za dobrodziejstwa jego ręki. Mój ojciec walczył bowiem za was i narażał swe życie na niebezpieczeństwo, aby was wyrwać z ręki Midianitów. Wy zaś powstaliście dziś przeciw domowi mego ojca i zabiliście na jednym kamieniu jego synów, siedemdziesięciu ludzi, a syna jego służącej, Abimeleka, ustanowiliście królem nad ludźmi Sychem, dlatego że jest waszym bratem. Jeśli więc uczciwie i szczerze obeszliście się dziś z Jerubbaalem i z jego domem, cieszcie się z Abimeleka, a on niech się też cieszy z was. Lecz jeśli nie, niech wyjdzie ogień z Abimeleka i pożre mężczyzn Sychem i dom Millo, niech też wyjdzie ogień od mężczyzn Sychem i z domu Millo i pożre Abimeleka.
Wtedy Jotam umknął, uciekł i przybył do Beer, gdzie mieszkał z obawy przed swym bratem Abimelekiem. A gdy Abimelek panował nad Izraelem przez trzy lata, Bóg posłał złego ducha między Abimeleka a mężczyzn Sychem, i mężczyźni Sychem zbuntowali się przeciw Abimelekowi. Aby została pomszczona krzywda dokonana na siedemdziesięciu synach Jerubbaala, aby ich krew spadła na ich brata Abimeleka, który ich zabił, i na mężczyzn Sychem, którzy pomogli mu zabić swoich braci. I mężczyźni Sychem zasadzili się na niego na szczycie gór i napadali na każdego, kto przechodził tamtą drogą. I doniesiono o tym Abimelekowi. Przyszedł też Gaal, syn Obeda, wraz ze swoimi braćmi, i przybył do Sychem, a mężczyźni Sychem zaufali mu. Potem wyszli na pola, zbierali plony swoich winnic, tłoczyli winogrona i urządzili zabawę. Następnie weszli do domu swoich bogów, jedli, pili i złorzeczyli Abimelekowi. Wtedy Gaal, syn Obeda, powiedział:
— Kim jest Abimelek i czym jest Sychem, żebyśmy mu służyli? Czy to nie jest syn Jerubbaala, a Zebul nie jest jego urzędnikiem? Służcie raczej mężczyznom Chamora, ojca Sychema. Dlaczego mielibyśmy służyć jemu? Oby kto dał ten lud w moje ręce, abym usunął Abimeleka!
I powiedział Abimelekowi:
— Zbierz sobie wojsko i wyjdź.
A gdy Zebul, przełożony tego miasta, usłyszał słowa Gaala, syna Obeda, zapłonął gniewem. I potajemnie wyprawił posłańców do Abimeleka, mówiąc:
— Oto Gaal, syn Obeda, wraz ze swoimi braćmi przyszedł do Sychem i oto podburzają miasto przeciwko tobie. Wstańcie więc nocą, ty i lud, który jest z tobą, i uczyńcie zasadzkę w polu. A rano, gdy słońce wzejdzie, wstaniesz i uderzysz na miasto. A gdy on i lud, który jest z nim, wyjdą przeciwko tobie, uczynisz z nim według swego uznania.
Wstał więc w nocy Abimelek wraz z całym ludem, który z nim był, i zasadzili się na Sychem w czterech oddziałach. A Gaal, syn Obeda, wyszedł i stanął w samej bramie miasta, wtedy Abimelek wraz z ludem, który z nim był, wyszedł z zasadzki. A gdy Gaal zobaczył lud, powiedział do Zebula:
— Oto lud schodzi ze szczytu gór.
Zebul odpowiedział mu:
— Widzisz cień gór i bierzesz go za ludzi.
I Gaal powiedział powtórnie:
— Oto lud schodzi z góry, a jeden oddział idzie drogą przez równinę Meonenim.
Wtedy Zebul powiedział do niego:
— Gdzież teraz są twoje usta, które mówiły: „Kim jest Abimelek, abyśmy mu mieli służyć?” Czyż to nie ten lud, którym wzgardziłeś? Wyjdź teraz i walcz z nim.
Wyszedł więc Gaal na czele mężczyzn Sychem i walczył z Abimelekiem. I Abimelek ścigał go, gdy przed nim uciekał, a poległo wielu rannych aż do samej bramy. Potem Abimelek został w Arum. A Zebul wygnał Gaala z jego braćmi tak, że nie mogli mieszkać w Sychem. Nazajutrz lud wyszedł w pole i doniesiono o tym Abimelekowi. Wziął więc lud, podzielił go na trzy oddziały i zasadził się w polu, a gdy zobaczył, że lud wychodzi z miasta, uderzył na niego i pobił go. Abimelek i oddziały, które z nim były, wyruszyli i stanęli u samej bramy miasta, inne dwa oddziały zaś uderzyły na wszystkich, którzy byli na polu, i pobiły ich. I Abimelek nacierał na miasto przez cały ten dzień, i zdobył je, a lud, który w nim był, zabił, miasto zaś zburzył i rozsiał na nim sól. A kiedy usłyszeli o tym wszyscy mężczyźni, którzy byli w wieży Sychem, weszli do twierdzy domu boga Berit. I doniesiono Abimelekowi, że zgromadzili się tam wszyscy mężczyźni z wieży Sychem. Wtedy Abimelek wszedł na górę Salmon, on i cały lud, który z nim był, zabrał ze sobą siekierę, uciął gałąź z drzewa, wziął ją, włożył na swoje ramiona i powiedział do ludu, który z nim był:
— Co widzicie, że uczyniłem, szybko czyńcie to samo.
Każdy więc z całego ludu uciął swoją gałąź i poszedł za Abimelekiem, potem kładli je dokoła twierdzy i spalili nimi twierdzę ogniem. I zginęli tam wszyscy ludzie z wieży Sychem, około tysiąca mężczyzn i kobiet. Potem Abimelek poszedł do Tebes, rozbił obóz naprzeciwko Tebes i zdobył je. Lecz w środku miasta była potężna wieża, do której uciekli wszyscy mężczyźni, kobiety i wszyscy naczelnicy miasta. Zamknęli ją za sobą i weszli na dach wieży. Wtedy Abimelek podszedł aż do samej wieży i nacierał na nią. Kiedy stanął u samych drzwi wieży, chciał ją spalić ogniem. A pewna kobieta zrzuciła kawałek kamienia młyńskiego na głowę Abimeleka i rozbiła mu czaszkę. On natychmiast zawołał młodzieńca, który nosił jego broń, i powiedział mu:
— Dobądź swój miecz i zabij mnie, by nie mówiono o mnie: „Kobieta go zabiła.”
Przebił go więc jego giermek, tak że umarł. A gdy mężczyźni Izraela zobaczyli, że Abimelek umarł, rozeszli się, każdy do swego miejsca. Tak Bóg odpłacił Abimelekowi za zło, które wyrządził swemu ojcu, zabijając siedemdziesięciu swych braci. I całe zło mężczyzn Sychem Bóg obrócił na ich głowy. Tak przyszło na nich przekleństwo Jotama, syna Jerubbaala.